Wat is het haar?
De schors (cortex) bestaat uit langgerekte cellen die strengen vormen, de macro- en microfibrillen. De fibrillen worden bij elkaar gehouden door een kitsubstantie (matrix). Ze worden van elkaar gescheiden door celmembranen.
Het haar bestaat vooral uit het eiwit keratine. Het is elastisch en kan water opnemen. Als het haar nat wordt, verandert de structuur tijdelijk. Het haar wordt dan, zolang het nat is, steiler en langer. Als het haar droogt neemt het weer zijn oorspronkelijke vorm aan.
Groei van het haar
Het haar groeit en vernieuwt zich voortdurend. Onderin de haarwortel, in de haarpapil, worden steeds nieuwe cellen gevormd. De nieuwe cellen verplaatsen zich naar de oppervlakte van de huid. Onderweg veranderen ze. Uiteindelijk verhoornen ze en vormen de haarschacht. De haarschacht, het deel van de haar dat we zien, is eigenlijk het dode deel van de haar.
De huid van de mens is van top tot teen bedekt met haren, met uitzondering van de handpalmen en voetzolen. Bij de mens is er geen sprake van een gelijkmatige verdeling van de haargroei zoals bij de meeste zoogdieren. Bij de mens zijn de dikkere en zichtbare haren vooral aanwezig op het hoofd, in het gezicht (bij mannen), in de oksels en in de schaamstreek. De haargroei van de mens is afhankelijk van leeftijd, erfelijkheid,ras en hormonale factoren. Haren worden aangemaakt in de haarzakjes (haarfollikels). Het aantal haarfollikelsop de hoofdhuid ligt rond de 100.000. Dit is voor elk individu anders en genetisch bepaald. Zo hebben bijvoorbeeld blonde mensen meer haarzakjes op de hoofdhuid dan mensen met rossige of zwarte haren.
De haargroei is een ritmisch proces en loopt verschillende stadia door “De haargroeicyclus”
Een haar groeit in verschillende fasen:
– De anagene fase (groeifase) duurt twee tot zes jaar; in de haarmatrix worden nieuwe cellen aangemaakt.
– De katagene fase (overgangsfase) duurt twee weken; de haar en haarpapil gaan van elkaar los.
– De telogene fase (rustfase) duurt drie tot vier maanden; de haar rust in de follikel
Bij de meeste zoogdieren verlopen deze fasen synchroon met elkaar: wanneer de haren uitvallen in de telogene fase gebeurt dit ineens en dat staat bekend als ‘de rui’ of ‘verharen’. Bij de mens lopen deze fasen door elkaar: er is een evenwicht tussen het aantal haren dat in de groeifase is en dat in de rustfase terecht komt.De haar-dichtheid blijft bij de mens dus (vrijwel) constant.
De groeifase van het hoofdhaar duurt gemiddeld 3 jaar. Bij vrouwen duurt de groeifase van elke hoofdhaar langer dan bij mannen. In de loop van het laatste groei-jaar neemt de celdeling langzaam af en wordt de basis van de haar steeds dunner. Dan breekt de overgangsfase aan waarin de groei volledig stopt en de haar minder stevig in het haarzakje verankerd zit. In de rustfase die daarop volgt zal de haar uitvallen. Na enkele maanden komt het haarzakje weer tot ontwikkeling en wordt een nieuwe haar geproduceerd.
Haargroei gedurende het leven
Vóór de geboorte
Tijdens de ontwikkeling van de mens in de baarmoeder worden alle haarfollikels, waaruit later de haren groeien,al aangelegd. In deze periode vóór de geboorte produceren alle haarfollikels aanvankelijk één soort haar:lanugohaar. Deze wollige haren worden voor de geboorte al afgestoten. Deze lanugoharen worden dan vervangen doorvellusharen, niet-gepigmenteerde haren van enkele millimeters lang die over de gehele huid voorkomen (metuitzondering van de handpalmen en voetzolen). Alleen op het hoofd, de wenkbrauwen en de wimpers ontstaan steviger haren: de terminale haren. Deze kunnen wél gepigmenteerd zijn.
Vóór de puberteit
De verspreiding van de beharing is vóór de puberteit bij jongens en meisjes gelijk: terminale haren op het hoofd, wenkbrauwen en wimpers. De rest van de huid is met vellusharen bedekt.
In- en na de puberteit
In de puberteit verandert een deel van de vellusharen in terminale haren. Dit proces is bij de man meer uitgesproken dan bij de vrouw. De verandering is vooral aanwezig in het gelaat (bij de man) de oksels, de borst, de buik en hetschaamgebied. Ook aan de armen en benen ontstaan terminale haren: bij de man veel meer en vaker dan bij de vrouw,maar dit is ook afhankelijk van ras.
Op gevorderde leeftijd
Bij het ouder worden (voorbij het 60e levensjaar) verandert de beharing opnieuw. Terminale haren kunnen devalueren tot vellusharen. Daarnaast treedt ook een verlies aan pigmentatie op.
De functie van het haar
In de evolutie is de mens veel haar ‘verloren’. Slechts een beperkt deel van de haren bij de mens heeft nog een duidelijke functie. Te denken valt aan de wimpers en de wenkbrauwen (bescherming van de ogen tegen stof en transpiratievocht).Tegenwoordig is het vooral de sociale functie die beharing heeft die in de belangstelling staat. In alle culturen is het hebben van gezond, weelderig hoofdhaar een voordeel in intermenselijk contact. Aan de andere kant wordt te veel haar op andere delen van het lichaam dan de kruin niet gewaardeerd. Te denken valtaan beharing in het gelaat bij dames, okselhaar, of donkere beharing aan armen en benen. Er is een hele industrie ontstaan rond het verwijderen van ongewenst haar. Overigens is overbeharing eenvoudiger te ‘behandelen’dan een tekort aan haar…
Haarverlies
Omdat het hebben van gezond haar zo belangrijk wordt gevonden is een afwijking aan het ideaalbeeld van ‘een vollebos haar’ niet zelden een belasting voor veel mensen. Mensen die worden geconfronteerd met haaruitval zullen dan ook in veel gevallen in een vroeg stadium medische hulp zoeken. Ook wanneer het haarverlies niet het gevolg is van een haarziekte maar bijvoorbeeld erfelijk van karakter is blijkt het voor veel mensen moeilijk om zich bij dezesituatie neer te leggen. Over hDit proces herhaalt zich zo’n twintig keer. Bij mensen met een korte groeifase zal daardoor eerder kaalheid optreden dan bij mensen met een lange groeifase. Van de 100.000 tot 150.000 haren op onshoofd bevindt zich steeds 10-15% in rustfase. We verliezen normaal gesproken iedere dag 50 tot 80 haren. Hoofdharengroeien gemiddeld zo’n 0,35 mm per dag, baardharen 0,38 mm en wenkbrauwen 0,16 mm.
Haar is opgebouwd uit het eiwit keratine en is een uitgroeisel van de opperhuid. Over het algemeen hebben mannen meer haar dan vrouwen: Mannen hebben tussen de 150.00 en 180.000 haren, vrouwen tussen de 130.000 en 150.000 haren. De breedte van een mensenhaar is ongeveer 1/20 millimeter. Dit proces herhaalt zich zo’n twintig keer. Bij mensen met een korte groeifase zal daardoor eerder kaalheid optreden dan bij mensen met een lange groeifase. We verliezen normaal gesproken iedere dag 50 tot 80 haren. Van de 100.000 tot150.000 haren op ons hoofd bevindt zich steeds 10-15% in rustfase. Hoofdharen groeien gemiddeld 0,35 mm per dag,baardharen 0,38 mm en wenkbrauwen 0,16 mm.
Haarkleur
In de haarschors zitten kleurstoffen, melanine, die voor de kleur van ons haar zorgen. De kleur wordt onderin de haarwortel gemaakt door pigmentcellen en schuift met de groei van het haar mee naar buiten. Er zijn twee soorten melanine die in verschillende verhoudingen in het haar voorkomen. Mensen met donker haar hebben meer eumelanine, mensen met blond of rood haar hebben meer phaeomelanine. De pigmenten liggen tussen de fibrillen in de schors.